Op 1 juni van 16.00-17.00 uur worden de slachtoffers van Sobibor herdacht tijdens de jaarlijkse herdenking bij het monument ‘Sobibor, wat doe jij?’, bij de ingang van het Vondelpark aan de Van Eeghenstraat.
In 1943 vertrokken er negentien treinen vanuit kamp Westerbork met als eindbestemming Sobibor. De 34.313 gedeporteerde Joodse Nederlanders en vluchtelingen werden bijna allemaal vrijwel direct bij aankomst vermoord. Van hen wisten slechts achttien te overleven.
Voorafgaand aan de herdenking is de voorstelling ‘Sjiwwe voor Sobibor’ te zien. Bij het maken van de voorstellingen onderzoeken jongeren van Roestvrij theater uit Dwingeloo het systeem achter de deportaties, de persoonlijke verhalen van de slachtoffers en ontwikkelen zij nieuwe rituelen om te herdenken en te rouwen. Sjiwwe is de zevendaagse rouwperiode in de Joodse traditie, maar betekent ook ‘zitten’ en is het woord voor het getal zeven in Hebreeuws.
Het jongerentheater over de Sobibor transporten is ontstaan dankzij een samenwerking van Herinneringscentrum Kamp Westerbork, Theater Na de Dam, Roestvrij Theater en Stichting Sobibor.
De voorstelling begint om 16.00 uur, aansluitend is de herdenking om 16.45 uur. Tijdens de herdenking worden getuigenissen uitgesproken, zingt Mirjam van Dam, spreekt journaliste Rosanne Kropman en worden tot slot steentjes gelegd bij het monument.
“Sobibor begon in het Vondelpark.” Deze woorden, uitgesproken door Koning Willem Alexander tijdens zijn toespraak op de Dam op 4 mei 2020, inspireerden ondernemer Niels van Deuren na te denken over hoe deze woorden beeld te geven. Samen met de gemeente Amsterdam en het Amsterdams 4 en 5 mei Comité bedacht hij een spiegel, ter grootte van het bordje ‘voor joden verboden’, vastgemaakt aan een lantaarnpaal. Net zoals toen. In 1941 waren er steeds meer van die bordjes te vinden, niet alleen in Amsterdam, maar in het hele land.
Onder de spiegel hangt een bordje met de tekst ‘Sobibor-Wat doe jij?’. Passanten worden uitgenodigd in de spiegel te kijken en zichzelf kritisch te bevragen over het hier en nu.