Hotel Jakarta: Two Worlds Connected
12.00-13.00 uur
Met: Frank Tuhusula
Een verzetsman in de troepen van Westerling
13.00-14.00 uur
Met: Maurits Huijbrechtse
Deel 2 van De Zee Vertelt
14.30-15.30 uur
Door: Beyond Walls met Jedan Tutuhatunewa, Mirza Zakir, Suzanne Rastovac en Daimy Comijs
Een Joodse verzetsvrouw op Bali
16.00-17.00 uur
Met: Anne-Lot Hoek en Christiaan Franken
De echte Indische buurt van Amsterdam
17.30-19.00 uur
Met: Buurthuis De Brug
Grote statige stoomschepen, een batterij aan loodsen en een enorme bedrijvigheid op de kades. Zo zag de kop van het Javaeiland er tot de jaren zestig uit. Want dit was de plek waarvandaan de Stoomvaart Maatschappij Nederland (SMN) op ‘de Oost’ voer. Wilde of moest je naar Azië dan was de kans groot dat je reis hier begon, andersom was dit voor vele mensen van daar hun aankomstplek in Europa. Meest prominente bestemming was natuurlijk Nederlands-Indië en Indonesië.
Tegenwoordig staat op deze plek het blinkende nieuwe Hotel Jakarta, wie er naar binnen gaat zal merken dat de gezamenlijke geschiedenis nooit ver weg is. Een tropische binnentuin, een keuken die oost en west combineert en overal verwijzingen naar de geschiedenis van Nederland en Indonesië en de reis tussen die twee.
Op 5 mei vertellen we in Hotel Jakarta over de oorlog zoals die in Nederlands-Indië werd beleefd en over de periode erna. De Tweede Wereldoorlog ging namelijk vrijwel naadloos over in een koloniale oorlog die erop volgde en de twee zijn daarom moeilijk los van elkaar te zien. Daarom gaat het op 5 mei over ‘de lange oorlog’ van 1940-1939, een complexe tijd waarin daders niet zelden op een ander moment – of vanuit een ander gezichtspunt – ook slachtoffers zijn en andersom.
Hotel Jakarta: Two Worlds Connected
12.00-13.00 uur
Frank Tuhusula, de manager van Hotel Jakarta vertelt over zijn Molukse familiegeschiedenis. Over hoe zijn grootvader op de Molukken bij het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL) terecht kwam, hoe zijn familie de Tweede Wereldoorlog en de daaropvolgende conflicten in Indonesië beleefden en hoe ze uiteindelijk naar Nederland kwamen.
Frank werkte sinds het allereerste begin van Hotel Jakarta bij het hotel en keert er in mei terug als manager. Hotel Jakarta voelt thuis voor hem niet in de laatste verbinding heeft met Indonesië en vooral de Molukken.
Een verzetsman in de troepen van Westerling
13.00-14.00 uur
Masterstudent Militaire Geschiedenis Maurits Huijbrechtse vertelt over zijn scriptieonderzoek naar verzetsman en KNIL-militair Jan Baptist Vermeulen. Hij neemt je mee in een verhaal van uitersten met een hoofdpersoon die verzetsman in de Tweede Wereldoorlog was en in 1946/47 de rechterhand van Raymond Westerling op Zuid-Sulawesi tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog.
Maurits Huijbrechtse schrijft naast zijn studie voor de Gaykrant en is onderzoeker voor Museum Engelandvaarders in Noordwijk.
Deel 2 De Zee Vertelt door Beyond Walls
14:30-15:30 uur.
In hotel Jakarta vindt het tweede deel van De Zee Vertelt plaats. Het tweede programmadeel gaat dieper in op persoonlijke verhalen van nabestaanden die tijdens de Tweede Wereldoorlog op diverse koopvaardijschepen van de Stoomvaart Maatschappij “Nederland” (SMN) voeren. Hier spreekt Jedan Tutuhatunewa. De zoon van opvarende Daniel Tutuhatunewa die ternauwernood de ramp op het koopvaardijschip de Bintang overleefde. Samen met anderen dobberde hij na een torpedoaanval 17 dagen op een vlot in de zee. Zijn zoon Jedan woont
toevalligerwijs aan het water in het Oostelijk Havengebied waar exact de schepen aanmeerden, waaronder ook zijn vader.
Mirza Zakir deelt het verhaal van haar Sumatraanse vader Zora Zakir, die als jonge opvarende twee rampen op het schip de Mangkalihat overleefde. Hoe leven de verhalen nu nog door?
Ook delen Beyond Walls onderzoekers Suzanne Rastovac en Daimy Comijs enkele bevindingen uit hun onderzoek naar diverse verhalen verbonden aan de geschiedenis van het monument Zeeman op de Uitkijk. Dit monument tegenover Hotel Jakarta gedenkt de zeelieden van de SMN die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Een aanleiding was dat er driehonderd namen van met name (Brits)Indiase en uit toenmalig Nederlands-Indië afkomstige gevallenen zouden ontbreken. Beyond Walls dook de archieven in. Wat hebben zij zoal gevonden?
Een Joodse verzetsvrouw op Bali
16.00-17.00 uur
Wat beweegt een Joodse vrouw om net na de Tweede Wereldoorlog naar Bali te reizen, waar zojuist de onafhankelijkheidsoorlog was losgebroken? Dr. Else Atie Franken-Duparc (1911 – 2000), een Amsterdamse doopsgezinde predikante, wilde als kind al graag een huis voor mensen in nood oprichten, en dat werd de leidraad van haar bewogen leven. Samen met haar man Henk Franken, een kritische zendingspredikant, trokken ze tijdens de oorlog in de doopsgezinde kerk van Blokzijl waar ze Joodse onderduikers hadden. En dat terwijl ze zelf Joodse roots had. Regelmatig reisde ze naar Amsterdam om zogenaamde ‘hongerkinderen’ van eten te voorzien of op te halen. In 1947 arriveerde ze op Bali, waar Henk werd gestationeerd als predikant. Van ‘bekeren’ kwam niet veel: onder hun veranda bevonden zich de wapens van het Indonesische verzet. Aan het eind van hun verbleef kreeg Franken een bijzondere gouden ring van een Balinese vorst. Hoe wisten zij de waarden van het verzet te vertalen naar de situatie in Indonesië?
Anne-Lot Hoek, schrijfster van het boek De strijd om Bali bespreekt het werk en het leven van het stel Franken-Duparc samen met hun zoon Christiaan Franken.
De echte Indische buurt van Amsterdam
17.30-19.00 uur
Den Haag de weduwe van Indië? Nee, niet alleen, ook in de Amsterdamse wijken Slotervaart en Geuzenveld kwamen veel mensen uit Indonesië en Nederlands-Indië terecht. Velen van hen vertrokken later uit Amsterdam west naar Purmerend, Zaandam en andere om Amsterdam liggende steden. Om elkaar toch nog te zien komen ze elke dinsdag samen in buurthuis De Brug in Amsterdam west. Om samen te kletsen, muziek te maken, om Pojo Pojo (de Molukse lijndans) te doen en natuurlijk om te eten. Vandaag zijn ze in Hotel Jakarta om over de oorlogsverhalen in hun families te praten en een dansje te wagen.
Uitgelichte foto: Javakade, 1938 (Stadsarchief Amsterdam/Fototechnisch- en Cartografisch Bedrijf KLM)