Als de Indische klok op 15 augustus luidt in de Scheveningse Bosjes, zal de beweging die de afgelopen jaren is ingezet zich ook hier laten gelden. Die veranderingen gaan aanzienlijk verder dan het tijdstip van de Nationale Herdenking 15 augustus 1945, dat ruimhartig van de middag naar de avond verschuift. Het is veeleer een aardverschuiving. Een stapsgewijze aardverschuiving weliswaar, maar toch.
Om een eredienst van ons collectieve geheugen – wat een herdenking toch een beetje is – in beweging te krijgen, moet heel wat gebeuren. En zo geschiedde, toen de tijd rijp was. Koning Willem-Alexander bood namens het Nederlandse volk excuses aan voor het gebruikte geweld in de koloniale oorlog. David Van Reybroucks boek Revolusi, over die bloedige strijd na 1945, werd een bestseller. Duizenden Nederlanders bezochten de speelfilm De Oost, met een hoofdrol voor de misdaden door Nederlandse militairen in Indonesië. De belangrijkste historische onderzoeksinstituten in het land presenteerden in februari dit jaar onder leiding van het NIOD hun eerste beschamende bevindingen. Het Rijksmuseum toonde op haar beurt met de tentoonstelling Revolusi! haar kijk op deze pijnlijke geschiedenis. En op 4 mei jongstleden, tijdens de Nationale Herdenking, werden op de Dam de slachtoffers van de koloniale oorlog in Indonesië toegevoegd aan de lijst herdachten, in een zogeheten aanpassing van het memorandum.
Om gelijke tred te houden met deze ontwikkelingen laat de Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945 de Indonesische ambassadeur dit jaar prominent de tweede krans leggen. Voor alle Indonesische slachtoffers. Daar in de Scheveningse Bosjes, direct na minister-president Mark Rutte.
Niet iedereen heeft het makkelijk met de aandacht voor andere perspectieven op de gedeelde geschiedenis. De laatste Nederlandse overlevenden, die al vele decennia de verborgen herinneringen met zich meedragen van wat zich in en na WOII precies heeft afgespeeld in voormalig Nederlands-Indië, zien de vernieuwingsdrang vaak met lede ogen aan. Niet verwonderlijk, want het confronteert met het Nederlandse daderschap dat in de vele heroïsche en romantische verhalen over de Oost zo vakkundig is verzwegen.
Jongere generaties hebben minder moeite met het onder ogen zien van de duistere kanten van dit verleden. Zo stond de Amsterdamse twintiger Benjamin Caton aan de wieg van de dekoloniale Indië herdenking op 16 augustus, de herdenking die sinds vorig jaar plaatsvindt op het Olympiaplein bij het Monument Indië-Nederland. Volgens Caton is 16 augustus “de beste dag om aan alle pijnen gehoor te geven”. De dag na de capitulatie van Japan, en de dag voor de onafhankelijkheidsverklaring van Indonesië. Bij het voormalig Van Heutsz-monument (naar de bekende koloniale oorlogsmisdadiger en gouverneur-generaal van Nederlands-Indië) dat – geheel vanzelfsprekend – zelf ook een dekolonisatieproces ondergaat.
Op zoek naar verdieping? Lees ook dit verhaal over de 11de Indië Lezing eerder dit jaar.
14 augustus
Tijd: 19.15 uur
Locatie: Indië-monument, Broersepark, Amstelveen
Op zondagavond 14 augustus wordt door Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands-Indië jaarlijks een herdenking georganiseerd voor de gevallenen en slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in het voormalig Nederlands-Indië.
Meer informatie: https://indieherdenkingamstelveen.nl
15 augustus
Tijd: 19.00 uur
Locatie: Indisch Monument, Teldersweg in Den Haag, Scheveningse Bosjes.
Op maandag 15 augustus vindt om 19.00 uur de jaarlijkse Nationale Herdenking 15 augustus plaats in Den Haag. Dit jaar vindt de herdenking voor het eerst in de avond plaats. De NOS zendt de uitzending live uit op NPO 1.
Meer informatie: https://15augustus1945.nl
16 augustus
Tijd: 20.00 uur
Locatie: Monument Indië-Nederland, Olympiaplein, Amsterdam Zuid
Dit jaar wordt op 16 augustus voor de tweede keer de dekoloniale Indië herdenking georganiseerd bij het Monument Indië-Nederland. Organisator Benjamin Caton: “Hier komen groepen niet tegenover elkaar te staan. Het zwarte verleden wordt in deze herdenking niet onder het tapijt geschoven, maar op een verbindende en helende manier op tafel gelegd.”
Meer informatie: https://www.16augustus.nl