Nederlandse militairen hebben zich schuldig gemaakt aan structureel en extreem oorlogsgeweld tijdens de onafhankelijkheidsstrijd in Indonesië, ruim zeventig jaar geleden. Politiek Den Haag wist daarvan en greep niet in. Dit blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat donderdag is verschenen.
‘De Nederlandse regering en militaire leiding tolereerden doelbewust het wijdverbreid en stelselmatig gebruik van extreem geweld door Nederlandse militairen in de oorlog tegen de Republiek Indonesië’, meldt het rapport. ‘Het overgrote deel van de verantwoordelijken aan Nederlandse kant – politici, officieren, rechters, ambtenaren, en andere betrokkenen – had of kon wel degelijk kennis hebben van het stelselmatig gebruik van extreem geweld, maar was in gezamenlijkheid bereid dit te tolereren, te rechtvaardigen, te verhullen en onbestraft te laten.’
Sinds 2017 onderzoeken het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) en het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) het oorlogsgeweld in de voormalige Nederlandse kolonie onder de titel ‘Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië 1945-1950.’
Het duurde lang, te lang, maar ruim zeventig jaar na dato erkent de Nederlandse regering dat er door de krijgsmacht op grote schaal buitensporig geweld is gebruikt toen de voormalige kolonie Nederlands-Indië zich onafhankelijk wilde verklaren. Sinds 1969 luidde het officiële standpunt dat zich weliswaar ‘excessen’ hadden voorgedaan tijdens de ‘politionele acties’, maar werd volgehouden dat de Nederlandse krijgsmacht als geheel zich correct had gedragen in Indonesië. Premier Rutte nu: ‘Nederland voerde een koloniale oorlog, waarin stelselmatig en wijdverbreid extreem geweld werd gebruikt, tot martelingen toe, die in de meeste gevallen onbestraft bleven.’ Opeenvolgende kabinetten ‘keken consequent weg’ voor ‘deze zwarte bladzijde’ in de geschiedenis, aldus Rutte.
De wetenschappers concluderen dat Nederland de Republiek Indonesië ‘koste wat kost wilde verslaan’ en bereid was vrijwel alles aan dit doel ondergeschikt te maken. Het onderzoek toont bewijzen van marteling, mishandeling, verkrachting, buitenrechtelijke executies, detentie onder inhumane omstandigheden, brandstichting van huizen en dorpen, en massa-arrestaties en -interneringen. Volgens de onderzoekers werden daarbij nadrukkelijk ook toen geldende ethische grenzen overschreden.