De Toekomst van Herdenken
Een serie artikelen over moeilijke monumenten, vergeten verhalen en nieuwe herinneringen.

In 1945 werd Nederland bevrijd. Een jaar later werd het Amsterdams 4 en 5 mei comité opgericht. Om vrijheidslievende tradities hoog te houden en om waakzaam te blijven tegen alles wat daarmee in strijd is. Maar nu de oorlog steeds verder van ons af komt te staan, vragen wij ons wel eens af hoe je dat eigenlijk doet. Hoe blijven we vrijheidslievend en waakzaam, ook de komende 25 jaar?

In deze serie verhalen verzamelen we grote en kleine gedachten van Amsterdammers over de toekomst van herdenken; van ooggetuigen tot scholieren en van vrijwilligers tot programmamakers. 

‘Ik maak me geen zorgen over de toekomst’

Liesbeth van der Horst is al bijna twintig jaar directeur van het Verzetsmuseum. En ook de komende twintig jaar ziet zij positief tegemoet. In februari opende de nieuwe tentoonstelling over de Februaristaking met een virtuele versie op het internet. ‘Dat Willem en Joop gefusilleerd zouden worden had natuurlijk niemand kunnen bedenken. Voor zoiets simpels als een dagje staken.’

Foto: Mike Bink

‘Niemand kon hun stem vertolken. Daarom heb ik dat gedaan.’

Tijdens de razzia’s van 22 en 23 februari 1941 werden er meer dan 400 joodse mannen opgepakt. Terwijl Amsterdammers staakten voor hun terugkeer, werden zij op transport gezet naar een onbekende plek. Wally de Lang deed uitvoerig onderzoek om erachter te komen wat er met hen gebeurde. Ze kwam tot een schokkende ontdekking. ‘Niemand kon hun stem vertolken. Daarom heb ik dat gedaan.’

‘Het verleden als fundament voor een nieuwe herinnering. Daar moet ruimte voor zijn.’

Als afstudeerproject voor haar studie Bouwkunde ontwierp architect Sacha van Eerten (28) het centrum voor ontdekking. Een plek om elkaar te ontmoeten en om te herinneren. Er zijn er geen regels en alles mag er: rennen, dansen, klimmen. Maar ook zitten en nadenken over het verleden. ‘Een reis die je maakt voor jezelf. En onderweg kun je stoppen om te luisteren naar verhalen over vroeger.’ 

Afbeelding: Sacha van Eerten

’s Morgens om negen uur gingen we in onze pyjama’s in de keuken zitten. ‘s Middags om vier uur zaten we er nog.’

Als kind kon Sylvia Veffer (67) uren luisteren naar de oorlogsverhalen van haar moeder. Nu is ze zelf verteller bij Open Joodse Huizen-Huizen van Verzet. Toch verwacht ze niet dat er over veertig jaar nog mensen op de Dam zullen staan. ‘Natuurlijk vind ik het jammer. Maar je doet er weinig aan, dus ga ik me er ook niet druk om maken.’

Foto: Kevin Kwee

Ik heb nog nooit een goed monument gezien.

Kunsthistoricus Anita Liemburg maakt al twintig jaar stadswandelingen langs Amsterdamse monumenten. Onderweg gaat ze in gesprek met scholieren en volwassenen die ze rondleidt. Over het Joods Verzetsmonument of over de deurpost van de kleine sjoel aan de Rapenburgerstraat.

‘Het gaat niet om zomaar zes miljoen mensen.’

Stichting Nederland Wordt Beter richt zich op een toekomst zonder racisme en uitsluiting. Juist daarom vindt voorman Jerry Afriyie het belangrijk, om ook bij 4 mei stil te staan. ‘Ik ben er niet van om alleen mijn eigen straat schoon te vegen. Ik weet: onrecht elders is onrecht overal.’

Foto: Luciano Boterman

Elk jaar voegen we nieuwe verhalen toe aan de traditie van 4 en 5 mei en gaan we samen in gesprek over de zaken die er toe doen. Houd onze website in de gaten voor nieuwe verhalen over de toekomst van herdenken.

Website by HOAX Amsterdam