In zijn lezing ‘Misleiding in tijd van oorlog: de propagandafilm over het doorgangsgetto Theresienstadt’ ontzenuwt Karel Margry vele mythes a.h.v. fragmenten van deze beruchte film uit 1944. Dit evenement is georganiseerd in het kader van de aangrijpende uitvoering van het Requiem van Theresienstadt op 19 juni a.s.

Tussen 1941 en 1945 werd het vestingstadje Theresienstadt in Tsjechoslowakije door de nazi’s gebruikt als doorgangsgetto/concentratiekamp voor Joden uit verschillende Europese landen. Ook bijna 5.000 Nederlandse Joden werden naar Theresienstadt gedeporteerd. Theresienstadt was een ellendig oord, waar 33.000 mensen omkwamen door honger, ziekte en uitputting; 88.000 mensen werden vanuit Theresienstadt afgevoerd naar de gaskamers van Auschwitz.

In de zomer van 1944 werd in opdracht van de SS in Theresienstadt een propagandafilm gedraaid, die een volkomen leugenachtig beeld schilderde van het kamp. De film was bedoeld om de buitenwereld ervan te overtuigen dat de Joden niet slecht werden behandeld en daar gezond, gelukkig en in welvaart leefden. Om de film nog geloofwaardiger te maken benoemde de SS een Joodse gevangene – de bekende Duitse regisseur Kurt Gerron (die vanuit Nederland naar Theresienstadt was gedeporteerd) – als regisseur. De film is een van de beruchtste nazi-propagandafilms en een klassiek voorbeeld van hoe in tijd van oorlog de waarheid als eerste sneuvelt.

Jarenlang bestonden allerlei misopvattingen, mede veroorzaakt doordat de film direct na de oorlog verdween en door bijna niemand was gezien. De Nederlandse historicus Karel Margry, dé expert van deze film, heeft vele mythes ontzenuwd en verschillende verloren filmfragmenten teruggevonden. Bij zijn lezing zullen deze fragmenten vertoond worden, als ook fragmenten van een eerdere film uit 1942, die naast overeenkomsten ook een opmerkelijk contrast met die uit 1944 toont.

De lezing vindt plaats in het kader van de aangrijpende uitvoering van het concertdrama Requiem van Theresienstadt op 19 juni a.s. in de Beurs van Berlage. Het vertelt het verhaal van 60 joodse gevangenen, die kort voor het opnemen van de film, tijdens een bezoek van het Internationale Rode Kruis, het Requiem van Verdi zongen als daad van verzet tegen de nazi’s.