Tentoonstelling in het Nationaal Holocaust Museum met de herontdekte foto’s van de Duitse exil-fotografen Annemie en Helmuth Wolff. Dit echtpaar, van wie Helmuth joods was, vluchtte in 1933 na de machtsovername van de nazi’s uit München naar Amsterdam. Samen bouwden zij een veelzijdige en succesvolle fotocarrière op en gaven zij een belangrijke impuls aan de Nederlandse fotografie.
Toen de nazi’s in mei 1940 het land binnenvielen, deden Helmuth en Annemie in grote paniek een gezamenlijke zelfmoordpoging, waarbij Helmuth om het leven kwam, maar Annemie werd gered. Zij ging alleen verder met fotograferen en werd actief in het verzet. Uniek zijn de honderden portretten die buurtgenoten vanaf 1943 door Annemie lieten maken, bij hen thuis of in haar studio. Onder hen waren vele joden, die vlak voor hun deportatie of onderduik nog een laatste foto lieten maken. Na de oorlog bewaarde Annemie de negatieven van deze portretten maar sprak er nooit meer met iemand over.
In de naoorlogse decennia was Annemie de voornaamste fotografe van de wederopbouw van de Amsterdamse havens. Tot 1963 maakte zij beeldbepalende foto’s, die veelvuldig werden gepubliceerd. Daarna raakten zij en Helmuth in de vergetelheid. Hun gezamenlijke archief (meer dan 50.000 negatieven, dia’s en foto’s) kwam na Annemie’s dood in 1994 in eigendom en beheer van een goede vriendin van haar, Monica Kaltenschnee in Haarlem. In 2001 werd het bij toeval ontdekt door fotohistoricus Simon B. Kool, die sindsdien onderzoek verricht naar het leven en werk van het echtpaar Wolff. Kool initieerde ook een intensieve speurtocht naar de identiteit van de mensen op de oorlogsfoto’s. Een bewaard gebleven kasboek van Annemie met namen was hiervoor de basis. Het onderzoeksteam heeft inmiddels meer dan 300 mensen geïdentificeerd en contact met hen of hun nabestaanden gelegd. Voor sommigen van de nabestaanden bleken de portretten van Annemie Wolff de enige bewaarde foto’s van hun vermoorde familieleden te zijn.
De tentoonstelling met vele foto’s, periodieken en persoonlijke documenten geeft voor het eerst een breed overzicht van de bewogen levens van Annemie en Helmuth Wolff en hun veelzijdige fotografie. Alle portretten uit de oorlogstijd worden getoond. Het onderzoek voor de tentoonstelling wordt verricht door Simon B. Kool, An Huitzing en Tamara Becker.
De tentoonstelling is te zien van 27 maart t/m 3 september. Kijk op de website van het Joods Cultureel Kwartier voor meer informatie.
Op 5 mei vindt er ook een Vrijheidsmaaltijd plaats in het Nationaal Holocaust Museum, kijk hier voor meer informatie.
1. Isabel Wachenheimer, Amsterdam, 1943
2. Walter Lifmann, Amsterdam, 1943
3. Hilde Jacobsthal, Amsterdam, 1943
Foto’s Annemie Wolff © Monica Kaltenschnee