Programma
ANDB’s bruisende gebouw, circa 1940
11.00-12.00 uur
Met: Dawn Skorczewski
The Rescue of Belsen’s Diamond Children
13.00-14.00 uur
Met: Bettine Siertsema
Dagboeken van een diamantslijper
14.00-15.00 uur
Met: Nina Siegal
Poëzie en overleven
16.00-17.00 uur
Met: Frank Diamand
Dit programma is in het engels.
ANDB’s bruisende gebouw, circa 1940
11.00-12.00 uur
Met: Dawn Skorczewski
Van eind 1500 tot heden kende Amsterdam een robuuste diamantindustrie, grotendeels bevolkt door Joodse arbeiders. Diamantwerk werd gedaan in kleine ruimtes, met slechte verlichting, en het leidde tot verlies van gezichtsvermogen en verschillende ademhalingsziekten. Eind 1800 organiseerde Henri Polak de ANDB. De Nederlandse architect Hendrik Petrus Berlage (1856-1939) kreeg de opdracht om in 1899 het vakbondsgebouw De Burcht te bouwen. Als hoofdkwartier van de Diamantbewerkersbond was het voor de oorlog het bruisende culturele centrum van de arbeiders in de diamantindustrie, een plaats voor onderwijs, sociale evenementen en zelfs gemeenschapsdansen. De programma’s van vandaag, in het Engels, vertellen over het leven van de diamantbewerkers die door de deportaties voor altijd veranderd zijn.
Dawn Skorczewski is lector aan het Amsterdam University College en onderzoekshoogleraar Engels met emiraat aan de Brandeis University. Haar recente werk over de Amsterdamse Diamantjoden omvat Sieg Maandag: Art and Life in the Aftermath of Bergen-Belsen (2020) en artikelen in American Imago (2023) en het Journal of Holocaust Research (2018).
The Rescue of Belsen’s Diamond Children
13.00-14.00 uur
Met: Bettine Siertsema
In 1942 werd een grote groep Joodse diamantbewerkers tijdelijk vrijgesteld van deportatie, omdat de Duitsers hun vaardigheden en contacten nodig hadden om een eigen diamantindustrie op te zetten. In sommige gevallen gold de vrijstelling ook voor hun vrouwen en kinderen. In 1943 werden zij niettemin gedeporteerd naar Westerbork en vervolgens naar Bergen-Belsen. Hoewel hun kansen meer dan klein waren, overleefden de meeste van de bijna 60 kinderen wonderbaarlijk genoeg, dankzij de onvermoeibare inspanningen van een Joods-Poolse vrouw en enkele anderen, die voor hen zorgden en voedsel voor hen vonden in het kamp waar honger en ziekte woedden.
De Nederlandse historica en professor Bettine Siertsema zal haar boek beschrijven over een groep diamanten kinderen uit Amsterdam die Bergen-Belsen overleefden met de hulp van een Poolse verpleegster.
Dagboeken van een diamantslijper
14.00-15.00 uur
Met: Nina Siegal
Meijer Emmerik (geboren in 1894), was een joodse diamantslijper die werkte in de Amsterdamse diamantindustrie. Kort na de inval in Nederland beviel zijn dochter Lena van een tweeling, Maxie en Loetje. Toen de deportaties begonnen, was Lena’s man een van de eerste Joodse mannen die werd gearresteerd, en Emmerik werd door de Duitsers gechanteerd om te proberen zijn vrijlating te bewerkstelligen door hen industriële diamanten te “verkopen”. Emmerik kreeg ook de mogelijkheid om de 120.000 “diamanten sperre” te kopen om zijn familie te beschermen, maar hij was terecht wantrouwig tegenover deze regeling. Tijdens de oorlog hield Emmerik een dagboek bij over zijn pogingen om zijn gezin op verschillende manieren te beschermen – zijn dochter en schoonzoon, de kleine baby’s die allebei gezondheidsproblemen hadden, en zijn vrouw, die door een buurvrouw werd verraden en in de kampen stierf. Een groot deel van de oorlog duikt hij onder in Limburg en overleeft het.
Schrijfster Nina Siegal zal een hoofdstuk bespreken uit haar nieuwe boek De Dagboekbewaarders, waarin de Joodse diamantbewerker Meijer Emmerik centraal staat. Zij zal vertellen over zijn leven als diamantbewerker, de 120.000 sperren, en de twee jaar oude tweeling kleinzonen die Meijer moest beschermen.
Poëzie en overleven
16.00-17.00 uur
Met: Frank Diamond
Frank Diamand was 4 jaar oud toen zijn familie werd gedeporteerd naar Bergen-Belsen. Als kleinzoon van de Joodse Raadsvoorzitter Abraham Asscher bleef Diamand aanvankelijk gespaard van deportatie. Maar zelfs de eigenaar van de grootste diamantfabriek van Amsterdam en zijn familie werden niet vrijgesteld van opsluiting en een bijna-dood in een concentratiekamp. Diamand overleefde het kamp en groeide op tot filmmaker en dichter. Zijn gedichten, die vandaag worden gelezen, beschrijven de schrijnende gevolgen van het kamp voor een klein kind en de strijd om het lijden in de nasleep ervan te begrijpen. Zijn vormen nemen de vorm aan van een soort getuigenis: de kracht van kunst om de gevolgen van een overweldigend jeugdtrauma weer te geven en te beheersen.
Frank Diamand (1939), documentairemaker en dichter, vertelt het verhaal van zijn jeugd in Bergen-Belsen en zijn herinneringen als kleinzoon van Abraham Asscher.