Herdenken
Archief
Joods Badhuis aan de Nieuwe Uilenburgerstraat
4 MEI 2019
10:00 — 17:00
Splendor
Let op! Dit event is al verstreken.
Verhalen over het badhuis zelf en de mensen die dit badhuis bezochten.

Deze verhalen worden verteld op zaterdag 4 mei tussen 10.00 en 16.00 uur. Dit is een locatie met een groter aantal plaatsen.

Een bad, een douche, warm water of zelfs stromend water in het algemeen. In veel huizen in de oude jodenbuurt waren dit soort voorzieningen aan het begin van de vorige eeuw niet aanwezig. Daarom besloot de Gemeente Amsterdam juist in deze wijk een badhuis neer te zetten.

Het badhuis werd niet alleen gebruikt door buurtbewoners, ook de medewerkers van de Gemeentereiniging konden zich daar wassen. Dat verklaart waarom het badhuis voor mannen veertien douches en twee badkuipen beschikbaar had, terwijl de dames het met slechts zes douches en drie badkuipen moesten stellen.

Om aan de grotendeels joodse buurtbewoners tegemoet te komen, was het badhuis van zondag tot en met vrijdagmiddag open. Ook was het personeel joods.

Tijdens de oorlog werd het een van de twee badhuizen die uitsluitend voor joden bestemd was. In 1943 sloot het badhuis. Daarna had het pand diverse functies tot het in 2013 werd verbouwd tot concertzaal voor het muziekcollectief Splendor.

Op 4 mei worden naast het verhaal van de badhuis zelf, ook verhalen verteld over mensen uit de buurt die het badhuis (waarschijnlijk) bezocht hebben. Daaronder ook een aantal geschiedenissen uit de Joden Houttuinen, de straat die tegenwoordig niet meer bestaat en die ‘onder’ de toneelschool ligt.

Een joods badhuis in oorlogstijd: 10.00, 12.00 en 14.00 uur

Architect Ed de Wild bracht zes jaar geleden bij de verbouwing van Splendor veel originele elementen terug in het pand. Hij deed daarvoor uitgebreid onderzoek in het stadsarchief. In het kader van Open Joodse Huizen – Huizen van Verzet keerde hij terug naar het archief en vond hij veel verhalen over deze plek tijdens de bezetting. Alleen toen was het badhuis, op last van de Duitsers, enkel toegankelijk voor joden. Hij zal daarover vertellen en een korte rondleiding geven door een gedeelte van het prachtige pand in Amsterdamse school stijl.

Selma Leydesdorff over het gebrek aan hygiëne: 11.00 uur

Historica Selma Leydesdorff interviewde talloze (oud-)bewoners uit de jodenbuurt rondom het badhuis. Deze interviews leidden uiteindelijk tot het boek Wij hebben als mens geleefd: het joodse proletariaat van Amsterdam 1900 – 1940 (1993). Nu vertelt ze over een van de redenen dat dit gemeentelijke badhuis juist hier kwam te staan: de slechte hygiëne in deze wijk.

Een zuurinleggerij aan de Joden Houttuinen: 13.00 uur

Ies Zwaaf vertelt over de zuurinleggerij van zijn familie aan de tegenwoordig verdwenen straat Joden Houttuinen. Ies bezocht als kind de zuurinleggerij regelmatig. Ook schreef zijn vader een boekje over de geschiedenis van de familie en de buurt.

Dieuwertje Blok over haar grootmoeder: 15.00 uur

Dieuwertje Blok vertelt over haar joodse grootmoeder Saartje Kanes, die zich onder haar artiestennaam Stella Fontaine vanuit de arme Joden Houttuinen opwerkte van kousenbreidster tot gevierd zangeres en cabaretière. Met haar sopraanstem trad zij in de jaren twintig en dertig regelmatig op en was zij vooral bekend om haar gave om bekende tijdgenoten te imiteren. Deels dankzij haar roem wist zij de oorlog te overleven.

Frieda Belinfante, een dirigente in het verzet: 16.00 uur

Dr. Klaus Mueller vertelt over de eerste vrouwelijke dirigent van Nederland, Frieda Belinfante. Tijdens de oorlog was zij actief in het kunstenaarsverzet en betrokken bij de aanslag op het bevolkingsregister. Mueller leerde Belinfante (toen negentig) kennen door de interviews die hij met haar deed voor het US Holocaust Memorial Museum. De interviews werden de basis van de documentaire Maar ik was een meisje over Belinfante, waaraan hij meewerkte als filmmaker. Daarnaast schreef hij een biografische portret over Belinfante in zijn boek over homoseksuelen in het Nederlandse verzet. Ook organiseerde hij  tentoonstellingen met dit thema in Nederland, Zuid Afrika, Duitsland en de Verenigde Staten. Ter ondersteuning van dit verhaal leent Roze in Verzet ons een schilderij van Belinfante door Herman Morssink.

foto: Nieuwe Uilenburgerstraat 116, 1923, Stadsarchief Amsterdam
Joods Badhuis aan de Nieuwe Uilenburgerstraat
4 MEI 2019
10:00 — 17:00
Splendor
Nieuwe Uilenburgerstraat 116
Amsterdam
Onderdeel van Open Joodse Huizen & Huizen van Verzet
Georganiseerd door
Splendor
Volgeboekt
Website by HOAX Amsterdam