Wat is een trauma?
14.30 – 15.30 uur
Met: Raoul Heertjes, Malou Holshuijsen en Marco Boks
Oorlogstrauma’s binnen verschillende generaties
16.00 – 17.00 uur
Met: Femmetje de Wind, Sam Ghilaine en Boris Drožđek
De rol van kunst in het verbeelden en verwerken van trauma
17.30 – 18.30 uur
Met: Iris Hond, Koen Verheijden en Marloes van Houten
De gevolgen van de Tweede Wereldoorlog dreunen soms nog generaties lang door. Als eeuwig referentiepunt of als oorverdovende stilte. Traumatische ervaringen van voorouders vertalen zich in allerlei vormen in het leven van hun nazaten, soms overduidelijk, vaker subtiel. Steeds meer onderzoek toont aan dat trauma niet alleen door opvoeding (nurture) wordt doorgegeven, maar ook via het lichaam, onze genen (nature). De grote vraag is dan, hoe komen we van deze trauma resten af of zetten we ze om in iets constructiefs.
Op 5 mei interviewen psychiaters, kunstenaars, schrijvers, en therapeuten elkaar over de impact en kracht van oorlog generaties lang. Presentator en schrijver Shula Tas modereert.
Wat is een trauma?
14.30 – 15.30 uur
Met: Raoul Heertjes, Malou Holshuijsen en Marco Boks
Tijdens dit programma focussen we op de vraag wat een trauma eigenlijk is. Zowel vanuit persoonlijke ervaringen als vanuit de epigenetica onderzoeken we hoe trauma’s kunnen worden doorgegeven, en welke impact deze op volgende generaties heeft. Over de angst een oorlog je toe te eigen en als slachtoffer te worden gezien. En, hoe bevrijd je je eigenlijk van deze erfelijke ballast?
Raoul Heertje is comedian, schrijver en tv-maker. Hij was o.a. jarenlang teamcaptain van Dit was het nieuws. Samen met Frans Bromet maakte hij de tv-serie Het Israël van Heertje & Bromet waarin hij er achter kwam dat het oorlogsverleden van zijn ouders en grootouders een veel grotere rol speelde in zijn leven dan hij tot dan toe had willen toegeven.
Malou Holshuijsen (1987) is schrijver, columnist en presentator. Ze schreef de autobiografische roman Zachtop Lachen over hoe ze een trauma uit haar jeugd verzweeg en verdrong, gevoed door de cultuur van zwijgen die in haar Indische familie gemeengoed was, tot bijna 20 jaar later angsten en hallucinaties hun tol begonnen te eisen.
Marco Boks is psychiater en onderzoeker in het UMC Utrecht op de afdeling psychiatrie. Hij is gespecialiseerd in de epigenetica. Zijn onderzoek laat zien dat we meer invloed hebben op onze genen dan we denken.
Oorlogstrauma’s binnen verschillende generaties
16.00 – 17.00 uur
Met: Femmetje de Wind, Sam Ghilane en Boris Drožđek
Tijdens dit programma kijken we hoe oorlogstrauma’s binnen verschillende generaties tot uiting komen en doorwerken. Van het verzwijgen van de geschiedenis tot er een avonturen verhaal van maken. Hoe kan je van een slachtofferschap iets krachtigs maken en is er eigenlijk altijd wel sprake van een trauma, of hanteren we die term soms al te makkelijk?
Dr. Boris Drožđek is psychiater en psychotherapeut. Hij heeft gewerkt in diverse post-conflict gebieden, geeft met regelmaat trainingen en lezingen in Nederland en in het buitenland en is sinds 2003 co-directeur van de International Summer School of Psychotrauma in Dubrovnik, Kroatië. Op dit moment is hij bestuurslid van ISHHR (International Society for Health and Human Rights).
Femmetje de Wind is schrijver, journalist en uitgever. In 2015 debuteerde ze met haar eerste eigen roman Rivka, dat deels gebaseerd is op het waargebeurde oorlogsverleden van haar vader. In 2020 volgde Het Beloofde Leven. Op dit moment werkt ze aan een historische roman over haar Amsterdams Joodse familiegeschiedenis en stelt ze een bundel samen met verhalen van Holocaust-overlevenden.
Sam Ghilane is actrice, beeldend kunstenaar en schrijfster. Ze is de dochter van een Marokkaans Islamitische vader en een Nederlands Joodse moeder. Momenteel werkt ze aan een boek over de familiegeschiedenis van haar moeder, oma en overgrootmoeder, over de impact die de oorlog op hun leven en rol als moeder heeft gehad.
De rol van kunst in het verbeelden en verwerken van trauma
17.30 – 18.30 uur
Met: Iris Hond, Koen Verheijden en Marloes van Houten
Tijdens dit programma focussen we op de rol van kunst in het verbeelden en verwerken van trauma. Welke impact heeft het zwijgen over de oorlog van generatie op generatie op iemand zijn geest en lichaam. Hoe kan trauma in ons lichaam worden opgeslagen en doorgegeven. En kan de derde generatie pas echt een stem geven aan de trauma’s uit het verleden, juist omdat ze in een relatieve welvarende en veilige omgeving zijn opgegroeid?
Dr. Marloes van Houten is trauma therapeute, professioneel danseres en dans/theatermaker. Ze is gepromoveerd op het gebied van lichaamsgerichte en kunstzinnige benaderingen binnen trauma herstel. Met haar stichting Hearttohard en danstheater Forge werkt ze al jaren aan projecten over de hele wereld waar ze dans en andere creatieve middelen inzet om sociaal maatschappelijke issues aan te kaarten en bij te dragen aan collectieve en individuele traumaheling.
Iris Hond is pianist en componist. Zolang ze zich kan herinneren heeft ze nachtmerries over de oorlog. Als 3e generatie oorlogsslachtoffer durft ze haar vader niet met haar persoonlijke problemen te belasten, bang dat hij het niet aankan. Over de invloed van de oorlog op haar familie werd de documentaire Het zwijgen van de familie hond gemaakt. In haar kunst geeft Iris Hond expressie aan de gevoelens van angst en het trauma van haar (voor)ouders.
Koen Verheijden is regisseur en schrijver. Hij regisseert o.a. een trilogie over onze koloniale geschiedenis in Indonesië. In Nina Bobo, probeert hij het verhaal van zijn grootouders te reconstrueren, ondanks een gebrek aan informatie, en legt daarmee een pijnlijk familietrauma bloot. In zijn familie werd nooit gepraat over het verleden, nu hij via zijn voorstellingen een stem aan het trauma geeft, merkt hij binnen zijn familie en bij het publiek opluchting en bevrijding.