Het monument de Schaduwkade is een initiatief van buurtbewoners. Het herdenkt de bijna 200 voormalige Joodse bewoners van de Nieuwe Keizersgracht die in de Tweede Wereldoorlog vermoord zijn. Het idee voor het gedenkteken kreeg vorm nadat de huidige bewoners van Nieuwe Keizersgracht 24 zich verdiepten in de geschiedenis van de Joodse familie Kok die hier tijdens de oorlog woonde. Vier gezinsleden, de ouders en twee volwassen zonen zijn respectievelijk in Auschwitz en Mauthausen omgekomen. Eén kind dat nog thuis woonde, heeft de oorlog overleefd. Naspeuringen leverde op dat het Betty van Essen-Kok betrof, woonachtig in Jeruzalem. Op 13 december 2009 onthulde Betty op 85 jarige leeftijd in het bijzijn van familieleden en vrienden twee plaquettes op de voorzijde van het huis. Op de ene plaquette worden Betty’s ouders Marcus en Julie en haar broers Samuel en Jacques herdacht, op de andere degenen die haar leven hebben gered door haar te laten onderduiken. 

Direct na onthulling van de plaquettes en na het aanhoren van de aangrijpende toespraak van Betty over haar familiegeschiedenis bezoeken veel buren de website www.joodsmonument.nl om na te gaan of er destijds ook bewoners uit hun eigen huis zijn weggehaald. De bevindingen maken zo’n indruk, dat begin 2010 een initiatiefgroep van buren ontstond om een gezamenlijk monument op te richten. 

Nader onderzoek naar de geschiedenissen van de Joodse bewoners in de bezettingsaren vindt plaats en een inzamelingsactie gaat van start. Een ieder kan een bordje met de naam en de geboorte-en sterfgegevens van een persoon sponsoren. Uiteindelijk dragen ongeveer honderd donateurs, buren, vrienden en familie mee aan een groot deel mee van de kosten. Het idee ontstaat om de overkant van de gracht, de oneven zijde, te gebruiken als plek voor het monument. Het is een geschikte locatie, omdat door de komst van museum Hermitage de kade autovrij is gemaakt. Het monument wordt op 26 mei 2013 onthuld. 

Het geheel bestaat uit ongeveer 200 metalen naambordjes en 35 huisnummerbordjes, aangebracht op een hardstenen band aan de kaderand tussen Amstel en Weesperstraat. De website van de Stichting Schaduwkade geeft van elk woonhuis informatie over de lotgevallen van de bewoners, telkens aangevuld met nieuwe gegevens die opgenomen zijn op de eigen website.

Eén pand in de rij van woningen kent een bijzondere geschiedenis: Nieuwe Keizersgracht 58. Dit gebouw is op een tragische en pijnlijke wijze verbonden met de geschiedenis van de Jodenvervolging en de uiteindelijke vernietiging. Vanaf 25 oktober 1941 is hier het hoofdkantoor van de Joodse Raad gevestigd. De Raad is belast met de uitvoer van de Duitse maatregelen tegen de Joden. Hier worden beslissingen genomen over welke Joden vrijstelling krijgen voor het wegvoeren naar kamp Westerbork, waar deportatie wacht naar de vernietigingskampen in het oosten. Dagelijks verzamelt zich voor de ingang een menigte met verzoekschriften en vragen. Het al dan niet krijgen van de felbegeerde ‘Sperre-stempel’, die recht geeft op – tijdelijke – vrijstelling van deportatie leidt tot heftige emoties.

De Joodse Raad speelt een omstreden rol . De leiding schippert voortdurend tussen meewerken met de bezetter ‘om erger te voorkomen’ en opkomen voor de belangen van de Joodse gemeenschap. De Raad probeert zoveel mogelijk Joden van te sparen. ‘Te redden wat er te redden valt, zo zou David Cohen, de voorzitter van de Raad het beleid na de oorlog omschrijven. Als de deporaties plaatsvinden kan de Raad alleen invloed uitoefenen op de samenstelling van de lijst van vertrekkenden. Prominente Joden en medewerkers van de Raad krijgen zo lang mogelijk een vrijstelling. In september 1943 worden de laatste Joden uit Amsterdam naar het doorgangkamp Westerbork in Drenthe afgevoerd. Het pand Nieuwe Keizersgracht 58 sluit de deuren.